Januari 2019
Ierland aan de slag met binnenklimaat woningen
Opvallend
Met het binnenklimaat in Ierse woningen en stadsappartementen is het pover gesteld. De gebouwde omgeving aldaar is goed voor ruim 12 procent van de landelijke CO2-uitstoot. Elk jaar overlijden duizenden mensen aan long- en ademhalingsproblemen. Organisaties als de Irish Green Building Council(igbc) doen daar al jaren wat aan. Intussen komen Passiefhuizen – met zeer goede isolatie en dito luchtverversing – steeds vaker van de grond.
Grote gebouwen, vooral die van banken, winnen regelmatig prijzen voor duurzaamheid. Dat is niet alleen zo in Nederland, maar ook in andere landen. Neem Ierland. Op dure centrumlocaties valt veel te verliezen, en niet alleen reputatie. Maar: hoe is het in dorpen en kleinere steden met het binnenklimaat in de woningen gesteld? Volgens de epbd-richtlijn van de eu moeten alle Ierse woningen vóór januari 2021 aan minstens Building Energy Rating 3 voldoen (voor openbare gebouwen geldt dit al vanaf volgend jaar). ber3 komt ruwweg overeen met ons Energielabel C. Meer dan 1,5 miljoen woningen moeten dus op de schop.
Verbanden zien
Hoewel de ‘Sustainable Energy Authority of Ireland‘ dankzij ‘Better Homes’ en andere subsidieregelingen de laatste jaren vooruitgang heeft geboekt, is het de vraag of ber3 op tijd wordt gehaald. In 2014 publiceerde men weliswaar ‘Better Buildings: Ireland’s National Renovation Strategy’, maar volgens de igbc missen daarin doelen om tot 20 procent energiereductie in 2020 te komen (zoals de eu heeft voorgesteld). ‘Bovendien ziet het Ministerie van Gezondheid (of ‘An Roinn Sláinte’) te weinig de samenhang tussen energiearmoede, ademhalingsproblemen en slechte huisvesting’, stelt Pat Barry van de igbc in ‘The Irish Times’.
Een dozijn pv-panelen en een bodem warmtepomp? Voor de meeste Ierse huishoudens is dat een ‘ver-van-mijn-bed-show’. Zelfs ‘deep retrofitting’ levert hoofdbrekens op: bouwers hebben er soms geen kaas van gegeten en sommige huiseigenaren zien het belang er niet van in om plaatsing van een nieuwe(re) verwarming hand-in-hand te laten gaan met goede isolatie en ventilatie op álle plekken in de woning.
Wie dat niet doet en slechts deels isoleert, krijgt op geïsoleerde plaatsen wel meer comfort, maar de warmte verdwijnt via andere plekken zodat de energiekosten nauwelijks dalen. Bovendien zal goede ventilatie bij ‘deep retrofitting’ ook moeten worden meegenomen, anders lokken vocht en schimmel juist weer long- en ademhalingsproblemen uit. Vooral huurders in gerenoveerde woningen hebben hier vaak mee te maken.
Passiefhuis standaard
Toch zijn er ook wel hoopgevende ontwikkelingen. Zo heeft Dún Laoghaire Rathdown, een relatief welvarende county van ruim 190.000 inwoners net ten zuiden van Dublin, het ontwikkelingsplan 2016 – 2022 aangenomen. Daarin staat onder andere dat alle nieuwe woningen aan de normen voor Passiefbouw moeten voldoen. De cif (construction industry federation) waarschuwde dat die normen ongetwijfeld tot hogere bouwkosten leiden, maar in de praktijk is dat nauwelijks voorgekomen: Passiefbouw is niet per sé duurder en de meerinvesteringen verdienen zich in de loop der tijd via een aanzienlijk lagere energierekening terug.
Volgens de vorig jaar gelanceerde interactieve map van phai (passive house association of Ireland) zijn de eerste Passiefhuizen vooral te vinden aan de Ierse oostkust. Niet toevalligerwijs zijn dit juist die counties met gemiddeld de hoogste inkomens. Nieuwere woningen en complexen die aan de Passiefnorm voldoen, zijn tegenwoordig ook steeds meer te vinden in de Midlands en aan de westkust. De meeste zijn opgetrokken uit steen of hout, of een combinatie daarvan. Dankzij extreme isolatie en – vaak mechanische – ventilatie is het binnenklimaat prima te noemen.
Maatregelen
Ondanks een lichte opmars van Passiefhuizen (er zijn er nu bijna honderd gecertificeerd) is het met het binnenklimaat van veel Ierse huizen pover gesteld. Ieren brengen meer dan 90 procent van hun tijd thuis of op kantoor door. Net als in Nederland hebben uiteenlopende ministeries, bouwpartijen en banken daarom maatregelen opgesteld om op termijn naar beng-normen toe te groeien (normen die overigens minder stringent zijn dan die voor Passiefhuizen). Duurzame renovaties kunnen tegen gunstige leningen en kleine subsidies worden uitgevoerd, bouwers en installateurs krijgen onder meer via Qualibuild (van igbc) cursussen in ‘deep retrofitting’ en betere voorlichting aan de burger heeft de aandacht van de regering.
Voor Ieren die weinig geld hebben en toch een ‘giftige woning’ willen voorkomen, staan volgens de ‘Irish Examiner’ vijf eenvoudige stappen open: tweemaal per dag een kwartier ventileren, karpet in plaats van houten vloeren, douchegordijnen regenmatig wassen (tegen vocht en schimmel), en zuiverende planten als varens en aloe vera in huis.
Tekst: Tseard Zoethout, freelance journalist.
Fotografie: Industrie