Februari 2022
‘Met zon op grote daken kunnen we snelheid maken’
Interview met Wijnand van Hooff, algemeen directeur Holland Solar
Om snel veel duurzame elektriciteit op te wekken, hebben we grote installaties nodig. Wereldwijd zijn we in Nederland koploper als het gaat om pv-panelen op woningen, maar dat zijn relatief kleine systemen. ‘Bedrijfspanden en grote hallen hebben enorm veel potentie. Met onze onlangs uitgegeven ‘Gedragscode zon op grote daken’ verwachten we dit marktsegment een belangrijke steun in de rug te geven’, stelt Wijnand van Hooff, directeur van Holland Solar.
Eind vorig jaar publiceerde Holland Solar, de brancheverenging voor de Nederlandse zonne-energiesector, de ‘Gedragscode zon op grote daken’. Met het aanbieden van het eerste exemplaar aan Dilan Yeşilgöz-Zegerius, de toenmalige staatsecretaris van Economische Zaken en Klimaat, maakte Holland Solar direct duidelijk wat het belang van dit document is voor de markt. ‘Het bevat geen normen of regelgeving, maar het maakt wel duidelijk welke procedures en methoden partijen moeten volgen om een veilig en kwalitatief hoogwaardig zonne-energiesysteem te (laten) installeren’, zegt algemeen directeur Van Hooff.
Veel partijen
De reden om de gedragscode op te stellen is tweeledig. Enerzijds komt dit voort uit de wens om deze nog altijd jonge sector verder te professionaliseren. Anderzijds is het voor de branche enorm belangrijk om de potentie van dit marktsegment – de grote daken – op een juiste wijze te bedienen. ‘Wat wij erg waardevol vinden, is dat een zeer brede groep marktpartijen een bijdrage of ondersteuning heeft geleverd bij het opstellen van de gedragscode. Daarmee is het document echt een kwaliteitsmerk geworden voor zowel opdrachtgevers als uitvoerders.’
‘We zagen dit ook bij onze ‘Gedragscode zon op land’, een publicatie om zonneweides op een verantwoorde wijze in de omgeving in te passen. Die gedragscode is op dit moment echt de standaard voor opdrachtgevers en vergunningverleners geworden. De meeste partijen die een zonneweide of -park willen aanleggen, worden al vaak bij de vergunningaanvraag verwezen naar deze gedragscode. Het zou mooi zijn, en het is ook onze ambitie, als we met de nieuwe ‘Gedragscode zon op grote daken’ diezelfde richting op gaan.’
Het gecreëerde draagvlak bij het opstellen van het document is in elk geval groot. Naast de ‘usual suspects’ als Techniek Nederland, ISSO en Vebidak, hebben ook Verbond van Verzekeraars, Brandweer Nederland, de isolatie-industrie, de verenigingen van vastgoedexploitanten en institutionele vastgoedbeleggers zich achter de gedragscode geschaard.
‘Met de code hebben aanbieders van pv-systemen een onafhankelijke en objectieve richtlijn’
Verplichte werkwijze
‘Juist door die brede steun voor de gedragscode kunnen we veel vrees bij potentiële opdrachtgevers weghalen’, zegt Van Hooff. ‘Dat is belangrijk want met de grote systemen worden we als zonnesector nog meer een volwaardig onderdeel van de bouwsector. We merken ook dat we, vanuit de bouw en vastgoed, veel positieve reacties krijgen naar aanleiding van het document. Niet alleen omdat de leden van Holland Solar zich verplichten om op basis van deze gedragscode te werken, veel meer nog doordat opdrachtgevers zich ondersteund voelen door de gedragscode. Als zij bij de aanbesteding deze code voorschrijven, kunnen ze er zeker van zijn dat de installatie door een erkende installateur wordt gerealiseerd en dat bijvoorbeeld de inspecties volgens de vastgestelde Scope 12 worden uitgevoerd.’
Naast de vastgoed- en bouwsector is ook de overheid enthousiast. Bij de uitreiking van het eerste exemplaar liet de staatssecretaris duidelijk blijken erg tevreden te zijn dat de sector zelf verantwoordelijkheid neemt om kwaliteit en veiligheid naar een hoger niveau te tillen. Ook zij sprak namens de overheid de hoop uit dat deze gedragscode de standaard wordt bij de ontwikkeling van grootschalige zonnedaken in Nederland. ‘Uiteindelijk staat de gedragscode voor een zorgvuldig ontwikkel- en realisatieproces, maar ook voor een professionele exploitatie van een zonnestroomsysteem. Dit helpt uiteindelijk iedereen om een versnelling van de energietransitie te realiseren’, aldus Van Hooff.
Drie principes
De gedragscode gaat uit van drie leidende principes. Bij de eerste draait het om kwaliteit en veiligheid, de tweede kijkt naar de korte én lange termijn en de derde focust op eerlijk en transparant. Van Hooff: ‘Ben je lid van Holland Solar, dan doe je vanuit deze principes een aantal concrete toezeggingen. Zo werk je bijvoorbeeld volgens een gestructureerd ontwikkelproces waar verzekeringsmaatschappijen, brandweer, financiers en andere belanghebbenden zich achter scharen.’
‘Het betekent niet dat een installatie die volgens de gedragscode is aangelegd, ook altijd zonder meer door een verzekeringsmaatschappij zal worden verzekerd. Dat het Verbond van Verzekeraars de code ondersteunt, is wel een sterke steun in de rug. Desondanks mag een verzekeringsmaatschappij wel zelf zijn eigen voorwaarden hanteren. Aan de andere kant moet een verzekeringsmaatschappij wel met hele goede argumenten komen wil men nog aanvullende eisen stellen. Zo gaat de gedragscode bijvoorbeeld ook uit van de ‘Handreiking Veilige pv-systemen’ van BrandweerNL. Ook zaken als een veilige werkomgeving bij het realiseren van het pv-systeem en het gebruikmaken van vakbekwame mensen zijn onderdeel van de gedragscode. Partijen moeten de oplevering volledig documenteren en het systeem bij oplevering controleren conform de eisen van SCIOS Scope 12. In de exploitatiefase vereist de gedragscode een goed monitorings- en onderhoudsplan. Periodieke inspecties dragen bij aan een veilig zonnestroomsysteem, ook op de langere termijn.’
Regelmatig updaten
De gedragscode bevat heel bewust geen inhoudelijke teksten uit normen of regelgeving. ‘Die normen en regels kunnen veranderen, dus de code verwijst slechts naar normen of regelgeving. Overigens zijn we ons bewust dat de gedragscode wellicht niet meteen helemaal perfect is. Vandaar dat we hem minstens elke twee jaar zullen updaten. Het belangrijkste is dat we één document hebben dat we allemaal gebruiken; zodat we allemaal vanuit dezelfde basis werken.’
Volgens Van Hooff zorgt de gedragscode er ook voor dat aanbieders van pv-systemen een betere adviseur kunnen zijn. ‘Met de code hebben ze een onafhankelijke en objectieve richtlijn, waarmee zij hun opdrachtgevers kunnen overtuigen om in bepaalde kwaliteit en veiligheidsmaatregelen te voorzien.’
Dat de gedragscode tot een prijsverhoging leidt, gelooft hij niet. De leden van Holland Solar en ook veel installateurs die lid zijn van Techniek Nederland, werken al langer volgens de kwaliteits- en veiligheidseisen die in de gedragscode staan. ‘Natuurlijk zullen er altijd prijsvechters zijn en blijven; ‘cowboys’ die bijvoorbeeld met ongeschoolde medewerkers aan de slag gaan of die het niet nodig vinden om zich te laten certificeren of geen opleveringskeuring aanbieden. Aan ons allen de taak om opdrachtgevers bewust te maken van de gedragscode, zodat zij in het ideale geval straks geen enkel project meer zonder deze gedragscode aanbesteden.’
Barrières overwinnen
Dat er een enorme markt bestaat voor zonne-energiesystemen op grote daken blijkt wel uit de verschillende onderzoeken. Ook de overheden zien die potentie en stimuleren deze markt. Zo publiceerde Zuid-Holland eind december nog een subsidieregeling, specifiek gericht op zonne-energie op grote daken. Juist ook vanuit de gedachte dat in deze provincie natuurgebieden en open gebied schaars zijn.
De provincie, maar ook veel gemeenten, zien niet graag dat ontwikkelaars in die schaarse open ruimte pv-systemen realiseren terwijl er op de vele bedrijfs- en industrieterreinen nog een enorme potentie aan grote daken braak ligt. Vandaar dat Zuid-Holland het ‘Aanvalsplan Zon op dak’ heeft opgesteld, waarvan de subsidieregeling Zonnig Zuid-Holland onderdeel uitmaakt. Bij het opstellen van dit plan onderzocht de provincie ook welke barrières er zijn bij de bezitters van grote daken om geen zonnepanelen te plaatsen. Daaruit kwam naar voren dat de constructie van veel daken niet sterk genoeg is.
Naast dat gegeven zien veel bedrijven het installeren van zonnepanelen ook als ‘veel gedoe’. Ook bevatten veel daken nog asbest, zo komt uit het onderzoek naar voren, en veel panden bevatten brandbare isolatiematerialen, die installaties met zonnepanelen moeilijker verzekerbaar maken. Dergelijke materialen zorgen vaak dat de verzekeringspremie erg hoog wordt. Op sommige plekken is ook de drukte op het elektriciteitsnet een factor om niet aan de aanvraag voor een pv-systeem te beginnen. Daarnaast zeggen verschillende gebouweigenaren dat het opwekken van energie geen corebusiness is, en hen dus afleidt van hun gewone business.
Weerstanden overwinnen
Van Hooff herkent de verschillende barrières die de provincie Zuid-Holland aanstipt. ‘Wil je met zonne-energie snel een groot opwekvermogen realiseren, dan zijn zonneweides het effectiefst. Kies je daar niet voor, dan zijn de bedrijfsdaken de op een na snelste wijze om de opwekcapaciteit versneld uit te bouwen.’ Dat de constructie van veel daken niet geschikt is, valt volgens Van Hooff wel mee. Hij verwijst ook naar een recent gepubliceerd onderzoek dat is uitgevoerd in opdracht van TKI Urban Energy, onderdeel van de Topsector Energie. Daarin staat dat 40 procent van de grote daken direct en zonder meer geschikt is om grote pv-systemen aan te leggen en dat 85 procent van al het dakoppervlak van bedrijfspanden in ons land zonder of met kleine ingrepen geschikt te maken is voor de installatie van zonnepanelen.
‘Als we al die ruimte benutten kan Nederland zomaar 1 TWh aan zonnestroom opwekken. Natuurlijk moeten marktpartijen goed kijken of de constructie van een dak geschikt is, maar in bijna de helft van de daken hoef je al geen maatregelen te nemen. En zelfs als er bouwkundige maatregelen nodig zijn, kan de aanleg heel interessant zijn. Een pv-systeem op je dak levert een ondernemer in elk geval veel meer rendement op dan spaargeld op de bank. Dat kan elke leverancier direct voor je uitrekenen.’
‘Bedrijfsdaken zijn na zonneweides de snelste wijze om de opwekcapaciteit versneld uit te bouwen’
Zekerheden bieden
Dat brandveiligheid een hobbel kan zijn, onderkent Van Hooff ook. Daarom is de gedragscode ook zo belangrijk. ‘Voor een ondernemer of eigenaar van een bedrijfspand is wat er in zijn gebouw gebeurt het allerbelangrijkste. Zijn nachtmerrie is logischerwijs dat het dak eraf moet of dat er iets met het dak gebeurt waardoor zijn activiteiten tijdelijk stilliggen. De continuïteit van zijn bedrijfsproces moet daarom altijd prioriteit hebben. Dat is ook precies waar de gedragscode vanuit gaat. Niet voor niets hebben verzekeraars en brandweer bij de totstandkoming aan tafel gezeten.’
Dat het momenteel best lastig is om eigenaren van bedrijfspanden te overtuigen, komt voor een belangrijk deel door de onbekendheid. ‘Het is positief dat het nu wettelijk verplicht is om bij een grootschalige renovatie van een bedrijfspand ook een duurzame energie-installatie te installeren. Helaas is dat nog niet het geval bij de nieuwbouw van grote bedrijfspanden, zoals pakhuizen en grote hallen, maar wij hopen dat de overheid op korte termijn ook daarvoor een verplichting oplegt. Het is echt zonde dat we nu grote loodsen zien verrijzen waar het dak helemaal leeg is. Bedrijfspanden en grote hallen hebben enorm veel potentie. Met onze ‘Gedragscode zon op grote daken’ verwachten we dit marktsegment een belangrijke steun in de rug te geven’.
Meer flexibiliteit
Het enige, reële obstakel dat de groei van zonne-energie op grote daken kan beperken is de aansluitcapaciteit. ‘Gesprekken met regionale netbeheerders en Tennet vormen een belangrijk onderdeel van ons werk’, vertelt Van Hooff. ‘In principe is ons standpunt dat de netbeheerders de wettelijke plicht hebben om de systemen die onze leden realiseren ook aan te sluiten. Natuurlijk snappen wij dat het uitbreiden van netten niet overal eenvoudig is, maar netverzwaring en het uitbouwen van de netten zijn echt cruciaal.’
‘Tegelijk moeten we vaststellen dat onze sector sneller groeit dan de netbeheerders kunnen bijhouden. Daarom kijken wij – samen met onze leden – ook naar andere manieren om meer flexibiliteit in de systemen te brengen. Opslag van elektriciteit is voor veel van onze leden al onderdeel van hun corebusiness. Voor uiteenlopende opdrachtgevers kan het interessant zijn als zij hun piekverbruik kunnen verkleinen door de overdag opgewekte zonne-energie op te slaan en die stroom op donkere momenten te benutten. Daarnaast wordt ook de conversie naar andere energiedragers, zoals waterstof, in toenemende mate interessant.’
Van Hooff: ‘Als netbeheerders de groei echt niet meer bijhouden, verwacht ik dat we steeds meer omzetting van zonne-energie naar bijvoorbeeld waterstof zullen zien. Er komen ongetwijfeld bedrijven – en wat mij betreft ook leden van Holland Solar – die hierin goede marktkansen zien en daar aantrekkelijke proposities omheen bouwen.’
Tekst: Rob van Mil
Fotografie: Marco De Swart