Mistige morgen

Maar de verduurzaming lijkt te haperen en komt zeker in de bestaande voorraad nog maar schoorvoetend op gang. Tel daar bovenop de haperende supply-chain, het tekort aan vakbekwaam personeel bij een groeiende vraag in de sector, de stroperige besluitvormingsprocessen, het groeiende wantrouwen in overheid en wetenschap, de stikstofcrisis en het dreigende watertekort. Dan heb ik de geopolitieke spanningen en de gierend opgelopen energieprijzen nog niet eens genoemd.
Is het vreemd dat het steeds lastiger wordt om toekomstbestendige plannen te maken als alle vooruitzichten onzeker zijn. Vooruit kijken is als turen in de mist: uiterst vermoeiend en weinig informatief. Uit veiligheid je voet van het gas is dan het beste wat je kunt doen als bestuurder. Van die begrijpelijke reflex hebben we nu net last als het gaat om het aanpakken, aanpassen en opvangen. Want dat duldt geen uitstel.

Is het een kwestie van anders kijken, met andere zintuigen, andere instrumenten? Radar heeft geen last van mist, sonar neemt waar onder water, infrarood ‘ziet’ warmte. Daarmee kunnen we beperkingen van menselijke zintuigen omzeilen. Ons zicht op problemen, bedreigingen neemt toe, maar het prikkelt ook ons innovatieve vermogen.
Laten we daarom anders kijken. Alsof je met een helikopter boven de mist uitstijgt (wel op bio-kerosine graag), of beter nog, door de ogen van ruimtevaarders. Die leren ons zonder uitzondering dat het zicht op die blauwe planeet met die fragiel ogende dampkring leidt tot nieuwe inzichten. Het overview-effect wordt het genoemd. Van verliefdheid tot een diep gevoel van kwetsbaarheid en onderlinge afhankelijkheid.

Daarmee worden de planetaire grenzen het natuurlijke ijkpunt. Met een menselijke samenleving die als één organisme daarop leeft en die de natuurlijke grenzen van die aarde tart. Dat moet anders, ook in ons vak. Bij elke beslissing die je neemt over ingrepen in de gebouwde omgeving zou dat ons ijkpunt moeten zijn: brengt dit gebouw, deze installatie ons dichter bij een gebouwde omgeving die past binnen die natuurlijke grenzen? En daarbij: heb ik nu alles uit de kast gehaald, al het mogelijke gedaan wat in deze situatie in mijn vermogen lag, samen met de mensen en partijen met wie ik in deze opgave samenwerk? Als je zo naar morgen kijkt, trekt de mist op.