Modulair installatieconcept Matrix VII biedt tal van voordelen

De Matrix VII op in het Amsterdam Science Park maakt onderdeel uit van het Matrix Innovation Center.

Tijdsbesparing

Gerben Broekhuijsen, projectmanager bij Croonwolter&dros, geeft aan dat de tijdsspanne waarin zij alle werkzaamheden moesten afronden een echte uitdaging was. ‘We moesten de installatiewerkzaamheden in een relatief korte periode uitvoeren. Daarom kozen we voor het werken met een hoge mate van prefabricage, waarbij we de installatieonderdelen in onze fabriek in Amersfoort op maat maakten en assembleerden. De complete installatiemodules konden we daarna op de bouwplaats monteren en koppelen. Hierdoor brachten we de montagetijd op de bouw aanzienlijk omlaag en ook het assembleerwerk ging veel sneller. Zo konden we in drie weken tijd de klimaatinstallatie en de kabelgoten installeren op één verdieping in het gebouw.’

Legoblokjes

De prefab-fabriek van Croonwolter&dros leverde de techniek voor in de plafonds plug&play aan, waardoor de mensen op de bouwplaats deze installaties relatief eenvoudig konden aanbrengen. ‘Voordat we met onze werkzaamheden begonnen, zijn we op zoek gegaan naar een bepaalde vorm van repeteerbaarheid om de installatiewerkzaamheden modulair te kunnen maken’, zegt Edwin Roijers, manager integral major project bij Croonwolters&dros. Roijers vergelijkt het modulaire werken met het bouwen met legosteentjes. ‘Plug&play is als een legosteentje vastmaken aan een ander legosteentje dat er precies oppast. Omdat het perfect op elkaar aansluit gaat dat eenvoudig. In het proces speelt de maakbaarheid een belangrijke factor. De meerwaarde van onze eigen fabriek komt hierin goed naar voren; ze denken mee in het ontwerp van de prefab-bouwstenen om ze vervolgens ook te produceren.’

Modulair bouwen

Volgens Roijer brengt de keuze voor modulair bouwen behalve een kortere doorlooptijd van een project, nog meer voordelen met zich mee. Zo draagt een modulair bouwproces volgens hem ook bij aan de overzichtelijkheid en begrijpbaarheid van het geheel aan installaties en hun wisselwerking in een gebouw. ‘Bij modulair bouwen ontkoppel je processen en breng je ze heel duidelijk en inzichtelijk in kaart. Doordat je zelf heel goed nadenkt over de omvang en opzet van je modules – de ‘legosteentjes’ – worden de processen steeds duidelijker. De voorspelbaarheid en betrouwbaarheid nemen daardoor toe.’

‘We moesten de installatiewerkzaamheden in een relatief korte periode uitvoeren’

Daarnaast is het volgens Roijer met een modulair bouwproces mogelijk flexibeler om te gaan met installaties. ‘Zo deden wij navraag bij leveranciers welke producten voor hen het meest voordelig waren om te maken voor toepassing binnen de modules. Zo kunnen we prijstechnisch aantrekkelijker produceren en maken we tegelijkertijd stappen in de ketenintegratie.’

In de laboratoriumruimten op de derde verdieping is alles voorbereid op spoeltafels, zuurkasten en de aan- en afvoer van verschillende gassen.

Flexibel

Op de vraag hoe flexibel de modulaire gebouwinstallaties zijn, refereert Roijers weer naar het voorbeeld van de legostenen. ‘Als je het geheel bekijkt als meerdere legoblokjes die aan elkaar zijn vastgemaakt, dan zijn er grote en kleine legosteentjes en legosteentjes met verschillende vormen. De algemene installaties, die door het hele gebouw zitten, zoals luchtbehandeling, vormen daarbij de grote blokjes. De specifieke gebruikersinstallaties zijn in dit geval de kleinere steentjes. De grote blokjes, waaronder dus de luchtbehandeling, zijn een vaste basis en kunnen niet zomaar worden vervangen. De kleine blokjes zijn daarentegen inwisselbaar voor andere ‘passende’ installaties. Denk bijvoorbeeld aan de aan- en afvoer van medische gassen, en het transport van warmte en koude.’
‘Mede doordat we vooraf goed hebben nagedacht over de flexibiliteit die de gebruiker nodig heeft, zijn de meer gebruikers specifieke installaties flexibel gemaakt. De grote componenten hebben op die flexibiliteit geen of beperkte invloed. Een kabelgoot moet bijvoorbeeld altijd toegankelijk zijn; dus ook voor de specifieke gebruikersinstallaties. Het moet immers altijd mogelijk zijn om aanvullende voorzieningen aan te brengen.’

3D BIM-model

Binnen het Matrix VII-pand is het mogelijk de specifieke gebruikersinstallaties aan te passen of te vervangen. Dit biedt meerwaarde als er nieuwe gebruikers binnen het gebouw komen met andere wensen en noden. Die gebruikers stellen dan vaak ook andere eisen aan de gebouwinstallaties.
‘Wat hierbij helpt, is dat Croonwolter&dros een 3D bim-model heeft gemaakt van het gebouw en de installaties’, zegt Roijers. ‘Hierdoor heb je als installatieadviseur een tool in handen waarmee je veel meer inzicht hebt, en je modules ook in de planvorming al achter elkaar kunt plaatsen. Dat brengt tal van voordelen met zich mee op het gebied van de engineering.’

Eenvoudig uitgelegd

Wanneer gebruikers van het Matrix VII-gebouw besluiten dat zij inderdaad extra of andere gebruikersspecifieke installaties willen, dan is het niet noodzakelijk dat Croonwolter&dros de werkzaamheden hiervoor uitvoert. Roijer: ‘In het 3D bim-model zijn de verschillende installaties zo uitgelegd dat andere partijen er ook mee aan de slag kunnen. We zijn er zelf ook niet mee geholpen als we het dermate lastig maken dat alleen wij ermee aan de slag kunnen. Het is juist in ons eigen belang om installaties zo simpel mogelijk te houden. Andere partijen kunnen dus ook aanpassingen aan het door ons ontwikkelde systeem aanbrengen als dat nodig is. Het is daarbij wel belangrijk om in gedachten te houden dat het om een modulaire opzet gaat. Bij het inhuren van andere partijen is dat wel iets om rekening mee te houden.’

Los legoblokje

Het gebouw Matrix VII bevat een aantal speciale onderdelen, met name op de begane grond. Als voorbeeld noemt Roijers het trillingsvrije lab. ´Binnen de laboratoria in Matrix VII wordt veel onderzoek verricht waarbij lasers worden gebruikt. Hiervoor hebben we een deel van de labs voorzien van trillingsdempende constructies, die ervoor zorgen dat de laboratoria trillingsvrij blijven. Deze eis geldt niet alleen voor een vloer of opstelling van apparatuur, maar ook voor de aansluiting van installaties. We hebben het trillingsvrije lab daarbij als het ware ‘losgekoppeld’ van het geheel aan ‘legoblokjes’. Deze hebben we dus niet gekoppeld aan het centrale installatiesysteem van het gebouw.’

Door verschillende ­milieuvriendelijke ­materiaalkeuzes is het ­onderzoekgebouw van Matrix Innovation ­Center niet alleen slim, maar ook duurzaam

‘Door hiervoor te kiezen, konden we als engineer ons beter concentreren op de specifieke prioriteiten van de opdrachtgever. Wij hebben op deze manier extra aandacht kunnen steken in het specifieke trillingsvrije deel van het gebouw. Omdat we het generieke deel gescheiden hebben gehouden van dergelijke bijzondere gebouwonderdelen, hebben we meer ruimte gecreëerd om aandacht te kunnen geven aan die specifieke klantwens. Hierdoor zitten we met het eindresultaat nog exacter op de klantwens.’

Techniekruimte op de begane grond; hier komen de warmte- en koude-leidingen vanuit de bronnen het gebouw binnen en wordt de koude of warmte verdeelt over het gebouw.

Smart building

Bij de werkzaamheden voor Matrix VII heeft Croonwolter&dros ook verschillende maatregelen genomen om het gebouw ‘slim’ te maken. ‘Er zit een basis-intelligentie in het gebouw waarmee gebruikers in de toekomst ruimtereserveringen kunnen maken met hun mobiele telefoon.’ Collega Broekhuijsen vult aan: ‘Verschillende sensoren in het pand maken Matrix VII tot een slim gebouw. Zo heeft elk ‘klimaateiland’ een eigen klimaatregeling en verlichtingssysteem, die medewerkers met hun smartphone kunnen aansturen.’
Momenteel zijn de sensoren vooral gericht op de verlichting en het klimaat, maar, zo legt Broekhuijsen uit, ‘met de sensoren is het gebouw ook klaar voor de toekomst als er meer toepassingsmogelijkheden nodig zijn. Met extra software kunnen de beheerders het gebouw upgraden, zodat het Matrix VII-pand echt een smart building wordt.’ Roijers geeft aan dat dit afhankelijk is van de gebruikerswensen. ‘Zodra er gebruikers in het gebouw komen die specifieke eisen stellen aan de intelligente functies van het gebouw, kan Croonwolter&dros hierop in spelen en deze functies toevoegen.’

Duurzaam karakter

Door verschillende milieuvriendelijke materiaalkeuzes is het onderzoekgebouw van Matrix Innovation Center niet alleen slim, maar ook duurzaam. Het gebouw voldoet aan de Breeam Very Good-kwalificatie. Roijers geeft aan dat het modulair bouwen bijdroeg aan de duurzame bouw- en installatiewerkzaamheden: ‘Het voordeel van een modulaire aanpak is dat je ook een goed beeld hebt van de onderdelen die je aanbrengt. Zo houd je eenvoudig het overzicht en is het helder hoeveel elk onderdeel bijdraagt aan de Breeam-certificering.’
Broekhuijsen somt een aantal van de groene maatregelen op die het Matrix VII-gebouw zijn duurzame karakter geven: ‘Het groene dak met daarop een groot pakket aan zonnepanelen buffert regenwater en filtert fijnstof uit de lucht. De dichte gevelvlakken worden daarnaast bekleed met thermisch gemodificeerd hout dat ongevoelig is voor rot. Het Matrix VII-gebouw is verder aangesloten op de warmte- en koude-bronnen van het Amsterdam Science Park. Deze bronnen zorgen voor een duurzame aanvoer van warmte of koude in het gebouw.’
Met de oplevering van het onderzoeksgebouw Matrix VII heeft het Amsterdam Science Park er een bedrijfspand bij dat met zijn intelligente en duurzame eigenschappen op alle manieren klaar is voor de toekomst.

Tekst: Leo Hoekstra, freelance journalist.
Fotografie: Melanie Samat