Januari 2025
Behaaglijke biofilische basisschool dankzij ijsbuffer
vv+ opvallend
In opdracht van de gemeente Almere realiseerde ORGA Architect een biofilische basisschool. Biofilische architectuur streeft ernaar om mensen meer in contact te brengen met de natuur door het te verweven in de gebouwde omgeving. Bij basisschool De Verwondering is dit onder meer bereikt door zoveel mogelijk natuurlijke materialen, natuurlijke ventilatie en duurzame warmte te gebruiken. Een echte highlight is de ijsbuffer van TDS Engineering, die in combinatie met zonnecollectoren en warmtepompen voor warmte en koude zorgt.
Het duurzame ontwerp van De Verwondering (GPR 8,8) is opgebouwd uit eenheden waarbij de kleinste eenheid het klaslokaal is; de Ecotoop genoemd. Hiervan zijn er veertien in totaal. Een cluster met lokalen met toegang naar de centrale ruimte vormt een habitat, terwijl het totale gebouw inclusief speelplaats de biotoop vormt. Omdat de natuur leidend is bij biofilische architectuur, wordt er zoveel mogelijk gebruikgemaakt van natuurlijke bronnen. Bijvoorbeeld hout voor de kanaalplaatvloeren en de draagkolommen. Verder is het een hybride houten gebouw met een constructie die grotendeels is gemaakt van CLT (cross laminated timber). Ook de materialen voor isolatie, afwerking, vloeren en meubels zijn biobased. Wanden zijn bijvoorbeeld gemaakt van leemsteen en stro.
In het kader van circulariteit is het gebouw volledig demontabel. Dat betekent dat bij het bereiken van het einde van de levensduur – of wanneer de school geen functie meer heeft – alle onderdelen die nog in goede staat zijn, eenvoudig opnieuw zijn te gebruiken voor een ander, nieuw doeleinde. Het Madaster materialenpaspoort ondersteunt het snel achterhalen van de exact gebruikte materialen.
Frisse lucht
De filosofie dringt ook door tot in de installatietechniek die volledig werd gerealiseerd door TDS Engineering. Frisse lucht wordt bijvoorbeeld in het gebouw gebracht door enerzijds groenwanden en anderzijds zoveel mogelijk natuurlijke ventilatie. Deze ventilatie wordt tot stand gebracht door inbraakwerende oplossingen, waarbij de ramen ook ’s nachts geopend kunnen blijven en de lucht van de school ’s nachts volledig wordt vervangen door frisse buitenlucht. Natuurlijk waar het kan, mechanisch waar het moet. Indien nodig schakelt een mechanisch ventilatiesysteem bij, dat geconditioneerde lucht van de luchtbehandelingskast in de betreffende ruimtes brengt. De capaciteit van de ventilatielucht is CO2-gestuurd en volledig in balans met de afgezogen hoeveelheid lucht (balansventilatie). Met alle maatregelen valt de school in categorie B van ‘Frisse scholen’.
Verlichting
Ook op verlichting is zoveel mogelijk bespaard door – waar maar mogelijk – natuurlijk daglicht binnen te laten. Verder is overal aanwezigheidsdetectie waardoor (uiteraard) ledverlichting alleen brandt wanneer er mensen in de ruimte zijn én er onvoldoende natuurlijk daglicht beschikbaar is. Dezelfde aanwezigheidssensoren staan ook in verbinding met het klimaatsysteem.
Verwarming en koeling
Het ‘paradepaardje’ van alle installaties betreft de verwarming en koeling van het pand. Hiervoor is namelijk gebruikgemaakt van een zogeheten ijsbuffertank. Het is een innovatieve variatie op een warmte-opslagsysteem.
De ijsbuffertank is een grote betonnen tank die wordt gevuld met water. In deze tank bevinden zich twee gesloten kringen die fungeren als warmtewisselaar. Het eerste gesloten systeem brengt warmte uit de tank naar de warmtepomp voor het verwarmen van het pand. Het water in de tank koelt hierbij zover af dat het in de winter zelfs ijs kan worden. De tweede kring wordt gebruikt om de warmte van de zonnecollectoren op het dak in de buffer te brengen. Dit gebeurt wanneer de temperatuur in deze collectoren hoger is dan in de tank. Wanneer koelen in de zomer belangrijk is, kan aan het eind van de winter bewust minder warmte worden toegevoerd zodat er veel ijs overblijft om passief te koelen.
Het systeem werkt geheel autonoom, heeft geen gas nodig en maakt uitsluitend gebruik van natuurlijke energiebronnen. Zoals TDS aangeeft: De clou is de enorme hoeveelheid energie die wordt omgezet bij de overgang van koud water naar ijs en kristallisatiewarmte wordt genoemd. De warmte en koude wordt tot slot via de luchtbehandelingskasten en ventilatiekanalen in de ruimtes gebracht. Per ruimte is het klimaat na te regelen.
Tekst: ing. Marjolein de Wit - Blok
Fotografie: ORGA Architect
Meer weten over innovatieve technieken en ontwikkelingen?
Meld u dan nu aan voor onze gratis nieuwsbrief