September 2023
Wonderwoods – groene woontorens met irrigatiesysteem
VV+ opvallend
Het Beurskwartier in Utrecht ondergaat een transformatie waarbij een focus ligt op ‘gezond stedelijk leven’. De nieuwe wijk wordt dan ook groen en autoluw. Een van de opvallende elementen in deze transformatie betreft het project Wonderwoods: twee torens vol bomen en planten die wonen, werken en recreëren combineren. Terberg Totaal Installaties realiseerde hier een groot deel van de installatietechniek, waaronder een vernuftig irrigatiesysteem om een ‘verticaal bos’ te laten floreren.
De twee torens in het centrum van Utrecht zullen ruimte bieden aan maar liefst 360 bomen en zo’n 20.000 struiken en planten. Stefano Boeri, een van de architecten van Wonderwoods: ‘Het verticale bos van Utrecht wordt een ‘levend’ stadsicoon dat continu in ontwikkeling is en zo’n dertig verschillende vogels bijen en vlinders terug zal halen naar de stad.’ Boeri zelf ontwierp een van de torens, waarbij hij al zijn kennis en ervaring met betrekking tot deze verticale bossen (‘Bosco Verticale’) inzette voor het vergroenen van de geplande huur- en koopwoningen, het dakpark met restaurant, gym, horecavoorzieningen en andere faciliteiten. De tweede toren is ontwikkeld door MVSA Architects en omvat eveneens huur- en koopwoningen en een dakpark, en daarnaast kantoren en op de begane grond een ruimte van 3.000 m² voor digitale kunst.
Installatietechniek
In 2017 kreeg Terberg Totaal Installaties de opdracht om bij te dragen aan het ontwerp van alle installaties voor de torens; variërend van het sanitair en de warmtekoudeopslag (wko) tot aan de verwarming, ventilatie, elektrotechniek, gebouwbeveiliging en de data-installaties. Van engineering tot en met de uitvoering. Wouter Lenssinck, betrokken vanaf de start van het project: ‘Het is een complex project door de omvang van 419 woningen in de woongebouwen van respectievelijk 70 en 105 meter hoog. Maar daarnaast moeten de werkzaamheden plaatsvinden in het hartje van Utrecht op een spreekwoordelijke postzegel tussen Utrecht Centraal en de Jaarbeurs. Dat maakt het iconische en gasloze gebouw echter niet minder aantrekkelijk om aan te werken.’
Irrigatiesysteem
Een opvallend stukje installatietechniek is het irrigatiesysteem waarmee het verticale bos op de balkons, de daktuinen en de beplanting op de gevels worden voorzien van voldoende water. Het systeem omvat onder meer grote kratten op het dak die regenwater opvangen en een vernuftig regelsysteem dat bijhoudt wanneer (veel) regen wordt verwacht. In dat laatste geval worden de bakken beheerst geleegd, waarmee capaciteit beschikbaar komt voor de opvang van regenwater. Daarbij snijdt het mes aan twee kanten: er wordt voldoende gratis water opgevangen voor de irrigatie én de riolering ter plaatse wordt ontlast.
Lenssinck: ‘Het water uit de containers wordt eerst gefilterd en aangevuld met noodzakelijke meststoffen voordat het naar de planten wordt getransporteerd via een leidingsysteem. Om in dit complexe systeem geen fouten te maken, hebben we vergaand gebruik gemaakt van de mogelijkheden van BIM.’
Warmtepompen
Verwarming en koeling worden gerealiseerd door water/water-warmptepompen en een wko waarvan de bronnen deze zomer zijn geboord. Ook worden de gebouwen aangesloten op het stadsverwarmingsnet.
Binnen de E-installaties ligt de focus onder meer op energieopwekking, regeltechniek en veiligheid. Zo realiseert Terberg de toegangscontrole, de videofoon en de ontruimingsinstallatie. In het kader van veiligheid staan de trappenhuizen en vluchtwegen op overdruk waardoor eventuele rookontwikkeling direct naar buiten wordt gedrukt.
Bijzonder is ook de energiebron van de sfeerverlichting. Boven het atrium wordt namelijk een glazen dak aangebracht waarin pv-elementen zijn verwerkt die de hiervoor benodigde energie opwekken. Vanwege het vele groen op en rond het gebouw is er namelijk verder weinig oppervlak beschikbaar voor het installeren van reguliere pv-panelen. Lenssinck: ‘Mede door deze manier van energieopwekking heeft het gebouw het duurzaamheidscertificaat Breeam ‘Excellent’ behaald.’
Onderhoud
De volledige installatietechniek is zodanig aangelegd dat hij relatief eenvoudig is aan te passen wanneer de functie van verschillende ruimtes in het gebouw in de toekomst zou veranderen. Zo worden alle systemen aangestuurd via Dali en zijn er bij veranderingen van de gebouwfunctie praktisch geen werkzaamheden nodig boven het plafond. Dit maakt de uiteenlopende installaties ook onderhoudsvriendelijk.
Lenssinck: ‘Ik kijk ernaar uit dat de torens in 2024 gereed zijn en alles naar behoren werkt. Ik ben onder meer benieuwd naar de wegdraaiende geveldelen die kantoren en hun wintertuinen direct verbinden met ‘buiten’. Een bijzondere manier om schone lucht en licht binnen te laten en een moment om de rest van je klimaatinstallaties uit te schakelen. Zo kun je de natuur zoveel mogelijk haar werk laten doen.’
Tekst: ing. Marjolein de Wit - Blok
Fotografie: G&S&, MVSA Architects, Stefano Boeri Architetti
Meer weten over innovatieve technieken en ontwikkelingen?
Meld u dan nu aan voor onze gratis nieuwsbrief.