De bouw- en installatiesector verandert. Geleidelijk, maar toch in een flink tempo en dat is best bijzonder voor een sector die door zowel buitenstaanders als insiders toch als uiterst behoudend wordt gezien. Die verandering verrast soms, zoals de opkomende vloed op een onbekend strand.
Conceptueel ontwerpen en bouwen, fabrieks-matige bouw in verscheidenheid, installaties prefab in modulaire skids, digital twins en zo kan ik nog wel even doorgaan. Gelijktijdig werken we met andere materialen (uit het oogpunt van circulariteit), met minder mensen (want die beschikbaarheid is een reuzeknelpunt), met meer disciplines (want het wordt er niet eenvoudiger op), aan energieneutrale gebouwen (of wat daar voor door moet gaan) en naar de laatste mode in beleidsmatige definities. Kunt u het nog volgen, of haakt u al af?
Toch maken we samen succesvolle projecten. Gebouwen waarin mensen met plezier wonen, werken, leren en wat al niet meer, in een gezond binnenklimaat, met steeds slimmer gebruik van materialen en techniek. Hoe lukt dat dan? Vraag het aan betrokkenen en verbazingwekkend vaak is er dan sprake van ‘chemie in het team’, van echte samenwerking dus. Het kenmerk van dat soort samenwerking is dat de teamleden open staan voor suggesties, kritiek en ideeën van elkaar, los van welke formele rol mensen hebben. Dat is een verademing in een tot voor kort kapot ver-kokerd bouwproces. Daarbij gaat het niet alleen om ontwerpen, maar ook om de fasen daarna, van werkvoorbereiding tot uitvoering.
Dat er sprake is van specialismen is logisch. Soms gaat dat heel ver. Laat ik een bouwkundig voorbeeld nemen uit de uitvoeringsfase, dat ook alle installatietechnici zich kunnen voorstellen: het metselen van een gevel. Daarbij is niet alleen een metselaar betrokken, maar ook een maatvoerder, stelleur, steigerbouwer, opperman, ankerboorder, isoleerder en voeger. Ik hoop dat ik niemand ben vergeten. Allemaal m/v vanzelfsprekend, sorry voor de weinig inclusieve taakomschrijvingen. Die logica kan ik nog volgen, zeker in een groot project. Maar niet logisch is dat we om al die specialismen als het ware een schutting hebben opgetrokken. Die schutting bestaat uit onderaannemingsopdrachten, aansprakelijkheden, taakafbakeningen en procedures, alles overgoten met een klaar-naar-huis mentaliteit. Ik chargeer vanzelfsprekend, maar u begrijpt waar ik naar toe wil.
Het nieuwe bouwen kan niet uit de voeten met die schuttingen. Ook niet met de impliciete schutting van de eigen verantwoordelijkheid, die al te vaak afgezet wordt met een flinke rol bemoei-je-met-je-eigen-zaken-prikkeldraad. We moeten ons met elkaar bemoeien en met elkaars werk, in opbouwende zin. Dat nieuwe bouwen vraagt een open instelling, open communicatie. Dat worden andere vormen van samenwerken, waarbij we over elkaars schutting kijken. Of nog beter: die schuttingen slopen.