Januari 2023
Skids: vele voordelen bij gedegen voorwerk
De skid is in de bouwwereld aan een serieuze opmars bezig. Door een installatie al in de fabriek op een frame te monteren, kan de sector veel tijd en mankracht besparen. De skid biedt daarmee een antwoord op actuele problemen, zoals het personeelstekort in de sector. Maar hoe zorg je uiteindelijk dat de in de fabriek gemaakte skid op de bouwplaats zonder problemen kan worden geïnstalleerd? Twee skidbouwers vertellen over hun ervaringen.
De opkomst van de skid in de bouwwereld is niet los te zien van andere actuele ontwikkelingen in de sector. Denk vooral aan het personeelstekort waar de branche mee kampt, terwijl de vraag naar woningen juist sterk toeneemt. Dit leidde in de afgelopen jaren al tot een stijgende vraag naar prefabricage – en dus ook naar skids. Dat merkte ook Johan Bogert toen hij namens totaalinstallatiebedrijf DWT Groep de prefabmarkt begon te verkennen. In 2017 resulteerde dit in het gespecialiseerde bedrijf Preworxs.
Minder tijd en mankracht
Een skid bevat meestal een volledig installatiesysteem dat al in de fabriek op een frame wordt gemonteerd en vervolgens plug & play kan worden afgeleverd op de bouwplaats. ‘Je kunt het creëren van een skid zien als het comprimeren van een technische ruimte tot een zo klein mogelijke oppervlakte’, legt Bogert uit. Dat brengt uiteraard de nodige voordelen met zich mee. Voor het installeren van de installatie op de bouwplaats is aanzienlijk minder tijd en mankracht nodig en bovendien hoeft het aanwezige personeel minder te sjouwen.
‘Zeker nu kennis snel wegvloeit uit onze branche, is het ideaal dat we installaties al kunnen testen en keuren voordat ze überhaupt op de bouwplaats aankomen’, stelt Bogert. ‘Ik wil niemand tekortdoen, maar volgens mij is de kwaliteit van een skid altijd hoog. Daarnaast hebben we in het gebouw minder plek nodig voor de installatie en besparen we op de bouwplaats op personeel en tijd. We hijsen de skid de woning in, sluiten ’m aan en zijn klaar.’ Uiteraard bespaart het installatiebedrijf en de opdrachtgever daarmee ook geld. Omdat de installaties in de fabriek worden geprefabriceerd, kunnen de vakmensen – die toch al schaars zijn – zich met andere klussen bezighouden.
De keukenkastoplossing van Verholt voor transformatie of renovatie bevat een ventilatieluchtwarmtepomp van Inventum (ventilatiesysteem C) met een 100 l boiler. De skid wordt eerst in de woning gezet en pas daarna wordt de keuken eromheen geplaatst.
Eén artikel
Dit alles wordt onderschreven door Marco van Damme, commercieel directeur bij Verholt (onderdeel van de Rensa Family) dat gespecialiseerd is in onder meer skidbouw. ‘In een skid zitten – in wisselende hoeveelheden – zo’n zestig unieke artikelen. Normaal moet je als installateur al die artikelen bij allerlei verschillende leveranciers bestellen en als verschillende aflevering op de bouw ontvangen. In het geval van een skid bestelt en ontvangt hij maar één artikel. Wat betreft werkvoorbereiding bespaart dat dus veel tijd en energie.’
‘Bovendien komen al die verschillende materialen normaal gesproken in verpakkingen aan op de bouw. Daar zit je dus met heel veel afval’, vult Bogert nog aan. ‘Wij krijgen de producten van fabrikanten aangeleverd zónder verpakking. Een skid scheelt dus ook nog veel afval.’
Standaardisatie
Zowel Van Damme als Bogert heeft inmiddels veel ervaring in de skidbouw. Gevraagd naar het proces, roepen beiden direct ‘standaardisatie’. ‘Wij willen maximale variatie aanbieden op basis van standaardisatie’, trapt Van Damme af. ‘Die standaardisatie is erg belangrijk in het productieproces. Een installateur heeft vaak een voorkeur voor bijvoorbeeld een bepaald merk warmtepomp. Die variatie willen we blijven aanbieden. Maar als we die vervolgens op een gestandaardiseerd frame kunnen aanbieden, in combinatie met andere gestandaardiseerde componenten – denk bijvoorbeeld aan leidingwerk, koppelingen of een expansievat – dan scheelt dat veel tijd.’
Ook Bogert wijst op het belang van tijdbesparing door standaardisatie. ‘We proberen zo weinig mogelijk verschillende frames te maken. Met zo’n zes frames kunnen we al een groot deel van de markt dekken. Meestal geeft de klant ons een tekening van zijn technische ruimte. Aan de hand van die tekening bekijken wij welke standaardoplossing het best past. Deze leggen we voor aan de klant en bij goedkeuring beginnen we met het bouwen van de skid.’
‘Wij willen maximale variatie aanbieden op basis van standaardisatie’
Grillen
Voortdurend blijft Verholt op zoek naar de juiste balans tussen standaardisatie en variatie. ‘De boiler is een mooi voorbeeld. Soms heeft de werkvoorbereider een voorkeur voor een bepaald merk, maar vaak ook niet’, vertelt Van Damme. ‘Daarom is het standaardiseren van de boiler een van de volgende uitdagingen voor ons. Voor het productieproces zou het namelijk handiger zijn om een aantal gestandaardiseerde boilers op voorraad te houden, en vanuit die voorraad de skids te bouwen. Dan zijn we minder afhankelijk van de grillen van de markt.’
Die afhankelijkheid is er bijvoorbeeld wel bij producten die het bedrijf niet gestandaardiseerd kan of wil aanbieden. Denk bijvoorbeeld aan de lange levertijd voor warmtepompen op dit moment, waar skidbouwers rekening mee moeten houden. Toch hebben Van Damme en Bogert daar nog weinig last van. Tijdig inkopen is volgens Bogert van belang. ‘Doordat we dat vroeg in het traject doen, hebben we tot nu toe nog niet op producten hoeven wachten.’
‘Als wij aangeven met welk project we bezig zijn, welke aantallen erbij horen en voor welke bedrijven we aan het bouwen zijn, dan houdt de leverancier daar vaak ook rekening mee’, merkt Van Damme. Daarbij ziet hij ook dat er een voorrangspositie ontstaat voor grote projecten en grote klanten. ‘Helaas gaat dat ten koste van kleine bedrijven. Die staan op dit moment achteraan in de rij.’
Productieproces
Van Damme trekt voor het productieproces van een skid over het algemeen acht weken uit. ‘We bouwen altijd eerst een prototype’, vertelt hij. ‘Pas als de klant dit prototype goedkeurt, beginnen we met de serieproductie. We instrueren onze productiemedewerkers aan de hand van de productieplanning en bouwen eerst enkele units gezamenlijk, waarna de volledige productie in werking treedt.’
Dit wordt soms gedaan in een batchproductie, waarbij een medewerker aan drie skids tegelijk werkt, maar Van Damme geeft de voorkeur aan de lijnproductie. ‘Daar proberen we onze standaardskids zo veel mogelijk op te produceren. In onze lijnproductie werken maximaal vier medewerkers naast elkaar aan dezelfde skid. Dat is voor ons het meest efficiënt.’ Wanneer een serie skids klaar is en de kwaliteitscontrole is afgehandeld, worden de skids opgehaald uit de fabriek en ‘just-in-time’ bij de klant of liever nog direct op het project afgeleverd.
Preworxs ontwierp deze skids met Mitsubishi warmtepomp voor ’t Vrije Woonblok. Dit project bestaat uit meerdere prefabwoningen die het bedrijf samen met VKP en Bouwbedrijf Rijk ontwikkelde. De skid, toiletruimte en meterkast zijn in één module bij elkaar gebracht.
Op tijd
In het hele productieproces is tijd een belangrijke factor. ‘Installateurs zitten vaak redelijk achteraan in het bouwproces. Dat betekent dat de tijd van ons eerste gesprek met een installateur tot de oplevering van de skids op de bouwplaats, relatief kort is’, vertelt Van Damme. Om die reden wil Bogert juist zo vroeg mogelijk in het traject worden betrokken. ‘Het liefst al in de voorontwerpfase. Als partijen pas over skids gaan nadenken als de bouw al speelt, ga je verkeerde keuzes maken.’
Er is bij de skidbouw ten slotte veel om rekening mee te houden. Hoe zorg je dat alles op de juiste manier kan worden aangesloten? Waar komt de skid te staan? Hoe zorg je dat dat gaat passen? En hoe ga je de unit uiteindelijk in de woning krijgen? ‘Dat soort vragen willen we heel vroeg in het traject al kunnen beantwoorden’, benadrukt Bogert. ‘Dan kunnen ontwerpers en aannemers de bouw erop afstemmen. Eigenlijk moet de insteek niet zijn: ‘Ik heb een installatie en ik wil het laten prefabben’, maar andersom: ‘Ik wil een prefab installatie, waar moet de ruimte aan voldoen?’
‘Wil je skids toepassen, wacht niet tot het laatste moment’
Timing
Die boodschap geeft ook Van Damme zijn klanten mee. ‘Het belangrijkste advies is altijd: Wil je skids toepassen, wacht niet tot het laatste moment. Ga er al heel vroeg in het proces over nadenken en communiceer vroegtijdig met ons, zodat we alle tijd die nodig is voor het ontwikkelen van een skid, ook beschikbaar hebben. Wacht je daarmee te lang, dan is een skidoplossing soms gewoon niet meer mogelijk.’
Het tijdig nadenken en communiceren over het gebruik van skids is dus essentieel voor de planning van de skidbouwer. ‘Omdat skids vaak via de kraan in de woning moeten worden geplaatst, is het belangrijk dat deze just-in-time worden aangeleverd’, aldus Van Damme. En ook voor de producent is dat van belang, voegt Bogert daaraan toe. ‘Wij produceren op dit moment zo’n veertig tot vijftig skids per week. Dat wil je niet allemaal opschuiven in de planning, want dan komt het hier helemaal vol te staan.’
Vooral nieuwbouw
Kortom, als de skidbouwer tijdig in het bouwproces wordt betrokken en alle partijen van tevoren goed nadenken over de uitvoering, bieden skids veel voordelen. Niet voor niets neemt het gebruik ervan in de bouwwereld al jaren toe. Het gaat daarbij overigens wel vooral om nieuwbouw. Bogert spreekt van zo’n 90 procent. ‘Transformaties van gebouwen doen we ook steeds vaker, maar dat is nog een heel klein percentage.’
‘Ook als in 2026 de verplichting komt om bij vervanging van cv-ketels minimaal een hybride installatie te installeren, zie ik het nog niet gebeuren dat we op grote schaal ‘hybride-skids’ gaan maken voor bestaande woningen’, stelt Van Damme. ‘Zelfs wanneer je een hele rij met dezelfde woningen moet renoveren, zijn er in de loop der jaren zoveel verbouwingen geweest, dat geen enkele situatie meer hetzelfde is. Het voordeel van skids is juist dat je tijd kunt besparen en geld gaat verdienen als een project veel herhaling vertoont en steeds dezelfde manier van installeren bij de installateur kan wegnemen.’
Tekst: Lars van Mil
Fotografie: Verholt, Preworxs