Januari 2021
ZED-woningen Canada: duurzaam en betaalbaar
Opvallend
Kun je in koude streken met weinig zonlicht ‘s winters een zero emission-designwoning (zed) bouwen? Het Canadese bureau Para-Sol en bouwer Batiment Pre-Fab hebben bewezen van wel. Hun S1600-prefabwoning, neergezet tijdens een bouwbeurs in Montreal, staat nu in Wakefield, Quebec, en stoot gedurende de levensduur nauwelijks CO2 uit terwijl de woning ook nog eens betaalbaar is.
Hoe noordelijker, des te meer CO2-uitstoot. In de gebouwde omgeving lijkt het bijna een wet van Meden en Perzen te zijn. Waar de sector in Nederland goed is voor 13 procent, bedraagt die voor ruim veertien miljoen woningen en gebouwen in Canada meer dan 17 procent. Ook hier liggen de oplossingen voor de hand: efficiënter energiegebruik, reduceren van de warmtevraag en waar mogelijk overstappen naar elektriciteit voor verwarming (in plaats van fossiele brandstoffen). Die oplossingen zorgen niet alleen voor minder CO2-uitstoot, maar dragen tevens bij aan een gezonder binnenklimaat en verlagen de energierekening aanzienlijk.
Fundament
Volgens architect en ontwikkelaar Para-Sol is een comfortabele woning tevens een efficiënte en duurzame woning. Hun ontwerpfilosofie voor CO2-arm wonen steunt op twee pijlers: het energiegebruik tijdens bewoning zelf en de energie die in de (toepassing van) materialen ligt opgesloten. Die laatste pijler neemt in het uitgestrekte Canada vaak meer dan de helft van de CO2-uitstoot in beslag. Voor de Eco-Habitat S1600 – een van de laatste prefab-modellen die het architectenbureau samen met de bouwer heeft ontwikkeld – is dan ook uitgegaan van een houten constructie en een platenvloer in plaats van de voor Canada gebruikelijke kelder. Hout legt CO2 immers vast terwijl beton juist een grote ecologische voetafdruk heeft. In een gestorte platenvloer kun je tegen bijna dezelfde kosten, alle leidingwerk en het klimaatsysteem verwerken. Gipsplaat waaruit voc kan vrijkomen is bij deze CO2-arme woning vanzelfsprekend afwezig: zowel daken als muren zijn uitgevoerd in fsc-hout met cellulose als isolatie, beiden natuurlijke materialen die later kunnen worden hergebruikt. Als vloerbedekking op de eerste verdieping is linoleum toegepast, een product dat is gemaakt uit lijnzaadolie en vlas.
Klimaatsysteem
Net als in Nederland gaat de helft tot driekwart van het energiegebruik tijdens bewoning in koeling en verwarming zitten. De invulling van het klimaatsysteem ligt bij de koper van de prefab kit. Voor de S1600 stelt het architectenbureau aan invoerzijde een soortgelijke oplossing voor als bij veel van de Nederlandse duurzame woningen: een mini split-airco of lucht-luchtwarmtepomp voor verwarming en koelen. Het afgiftesysteem is echter innovatief: niet de gebruikelijke watergedragen vloerverwarming, maar een luchtverwarmde platenvloer. Tot voor kort waren duurzame bouwers nogal huiverig om lucht in plaats van water voor vloer- of ruimteverwarming toe te passen. In luchtkanalen kunnen zich immers stof en mijt ophopen, behoorlijk slecht voor bewoners met astmatische aandoeningen. Ook loopt de aannemer het risico dat de kanalen tijdens installatie beschadigd raken waardoor het systeem slecht of zelfs helemaal niet functioneert. Tenslotte is schimmelvorming tijdens de vochtige, warme zomers in een noordelijk landklimaat niet uit te sluiten. Voor een nieuwe versie van de S1600 gaan Para-Sol en bouwer Batiment Pre-Fab daarom het systeem van Legalett (Zweden) uittesten. Dit systeem wordt inmiddels al decennia in de VS toegepast, maar nog niet voor deze duurzame prefab. In plaats van met corrosieve materialen te werken, gebruikt Legalett pvc. Een groot aantal van pvc-buizen – met een diameter van 5 of 10 cm – loopt door de vloer en geeft regelbare warmte aan elk van de ruimten af. Vóór het installeren van het systeem wordt de vloer minstens drie weken bij 28 °C verwarmd zodat alle schimmel en andere organische elementen eruit zijn verdwenen. Het systeem kan gemakkelijk worden gecombineerd met zonneboilers die op lucht werken, minder kwetsbaar dan watergedragen zonneboilers zijn en 70 procent van de warmtevraag invullen.
Pionieren
Intussen is er een lange weg te gaan voordat zed prefab-kitwoningen voet aan de grond krijgen. Van de meer dan tien miljoen woningen in Canada heeft een klein percentage duurzame maatregelen genomen (zowel constructief als installatietechnisch). Binnen die categorie nemen zed-woningen weer een klein deel voor hun rekening. Door met een Ikea-aanpak te werken, worden beng-woningen echter wel betaalbaarder en kan de marktintroductie sneller verlopen.
Meer weten over innovatieve technieken en ontwikkelingen?
Meld u dan nu aan voor onze gratis nieuwsbrief.