Mei 2021
Zomerhitte
Column Harm Valk
Eeuwenlang was zomerhitte een belofte, een inspiratie voor schrijvers en zangers of een herinnering aan zonvakanties in verre oorden. Iets van haast onbereikbaar ver weg; iets om naar uit te kijken. Inmiddels is zomerhitte tot de realiteit van het Nederlandse klimaat gaan behoren. De behoefte aan koeling van gebouwen groeit mee met deze ontwikkeling. In februari maakten installateurs al reclame met de te verwachten schaarste bij de montage van airco’s deze zomer. ‘Bestel nu, dan bent u misschien nog op tijd’, was de impliciete boodschap. En dat in hetzelfde weekend waarin het hele land serieus rekening hield met een Elfstedentocht.
Bedrijfspanden zonder actieve koeling zijn nauwe-lijks verhandelbaar. In woningen is airco een aanbeveling op Funda. Koeling is hot. Oververhitting in gebouwen is een serieus en groeiend probleem. Huisvesting van kwetsbare groepen vraagt daarbij extra aandacht en dat betreft al snel miljoenen Nederlanders. Want realiseer je dat jonge kinderen ook bij die kwetsbare groep horen. Dat maakt koeling tot een maatschappelijke plicht! Airco-installateurs zijn dus feitelijk zorg-helden die in de frontlinie staan van alweer een nieuw bedreiging van onze gezondheid: actie! Dat actieve koeling per saldo direct en indirect bijdraagt aan diezelfde opwarming laten we dan voor het gemak maar even buiten beschouwing.
Ook de overheid is wakker geworden. Er is een eerste voorzichtige eis aan het voorkomen van oververhitting in nieuwe woningen. Die nieuwe indicator, TOjuli, is verre van ideaal, maar hij wordt gratis geleverd bij een beng-berekening en dat lijkt doorslaggevend te zijn geweest. De eis is verstopt in de bouwregelgeving, maar inmiddels op het netvlies van alle betrokken partijen. Daarmee is het belangrijkste doel gehaald: opwarming op het to-do-lijstje van de ontwerpers en ontwikkelaars zetten. De kortste klap om te voldoen? De warmtepomp ook inzetten als koelmachine. Probleem opgelost, met dank aan de techniek. Voor bestaande gebouwen zal het inderdaad wel gaan neerkomen op de inzet van split-units, waarmee de gemiddelde Vinex-wijk toch wat meer de grootstedelijke allure van pakweg Hong Kong of Delhi krijgt; u kent het beeld.
Daarmee voelt de inzet van koeling in woningen als de verkeersveiligheid vergroten door de inzet van meer ambulances, of het klimaat redden met houtstook. Dat moet en kan anders: we moeten gaan ontwerpen vanuit de zomersituatie. Zoals we geleerd hebben dat isolatie en kierdichting helpt de warmtevraag te reduceren, zo kan de inzet van zonwering en het gebruik van ventilatieve koeling de koelbehoefte effectief terugbrengen. Ja, dat ziet er misschien anders uit en vraagt wat creativiteit, maar waarom zou dat een probleem zijn? Een goede installatieadviseur zou daarmee moeten beginnen en niet in de reflex stappen om het altijd met meer techniek op te lossen. Natuurlijk, koeling van gebouwen zal soms noodzakelijk blijven, maar juist bij zomerhitte moet je het hoofd koel houden.
Harm Valk, senior adviseur en partner Nieman Raadgevende Ingenieurs